Kajakarstwo górskie to sport wymagający dobrego przygotowania kondycyjnego, technicznego i stopniowego zdobywania umiejętności. Wymaga poświęcenia i wielu godzin praktyki, jednak pasjonaci tej aktywności uważają, że warto – górska rzeka przypomina nieustannie zmieniający się ośnieżony stok, któremu dajemy się porwać. Balansując na jego powierzchni doświadczamy na własnej skórze nieskończonej siły natury – dla wielu jest to najpiękniejsza forma obcowania z przyrodą. O tym jak zacząć przygodę z kajakarstwem górskim rozmawiamy z dwukrotnym olimpijczykiem, wielokrotnym medalistą mistrzostw świata, Europy i Polski, założycielem firmy Rivent – Pawłem Sarną.
Michał Gurgul: Często w internecie natrafiamy na filmy przedstawiające spływy górskimi rzekami na całym świecie. Kajakarze zeskakują z olbrzymich wodospadów, znikają na kilka sekund w kotłującej się kipieli, zsuwają się po skałach. To wszystko wygląda pięknie i imponująco – kusi. Przypuszczam jednak, że osiągnięcie takiego poziomu wymaga wielu lat praktyki?
Paweł Sarna: Kajakarstwo górskie nie należy do najłatwiejszych sportów, ale w momencie kiedy dochodzi się do etapu, w którym panujemy całkowicie nad kajakiem to wtedy chwile spędzone na wodzie są jednymi z piękniejszych momentów w życiu. Filmy przedstawiające wyczyny niektórych kajakarzy są często nagraniami profesjonalistów, dla których kajakarstwo to całe życie – tym się zajmują i z tego żyją. Wielu z nich pokonując niemożliwe wręcz do przepłynięcia odcinki rzek lub bardzo wysokie wodospady ma obstawę ratowników czuwających na ich bezpieczeństwem. Oczywiście zdarzają się sytuację, kiedy osoby czuwające nad bezpieczeństwem nie są w stanie pomóc – woda to żywioł praktycznie nie do opanowania. Krótko mówiąc, aby robić rzeczy i prezentować taki poziom jak na tych filmach, potrzeba dużego poświęcenia.
Zejdźmy w takim razie na ziemię: w jaki sposób przeciętnie sprawny człowiek może spróbować kajakarstwa górskiego?
Aby zacząć przygodę z kajakarstwem górskim najprościej będzie zapisać się na kurs dla początkujących do szkoły kajakowej np. takiej jak nasza. Jest to kurs typowo dla osób, które nigdy wcześniej nie miały styczności z kajakiem i wodą. Taka osoba nie musi nic ze sobą przywozić, wymagana jest chęć nauki i dobry humor. Kursant otrzyma od nas cały niezbędny ubiór i sprzęt potrzebny do rozpoczęcia nauki. Przekażemy całą niezbędną wiedzę teoretyczną i praktyczną potrzebną do samodzielnego pływania kajakiem na wodzie o skali trudności do II+ w 6-stopniowej skali. Później można podnosić swoje umiejętności na kursach dla średniozaawansowanych i wyjazdach zagranicznych.
Czy kurs jest koniecznością?
Tak jak w innych sportach, tak również wśród kajakarzy górskich jest wielu samouków i widać to później gołym okiem na wodzie. Zdarza się, że takie osoby i tak finalnie trafiają na kurs do nas, innej szkoły lub klubu kajakowego ponieważ nie dają rady nauczyć się samodzielnie pewnych elementów technicznych. Wtedy zabawa zaczyna się od początku i bywa, że „złe nawyki” przeszkadzają w nauce i szybszemu rozwojowi.
Gdzie odbywa się kurs?
Jeśli chodzi o naukę w naszej szkole to kursy dla początkujących prowadzimy w Naszej bazie „Wietrznice” w Zabrzeży koło Łącka. Posiadamy typowy tor do kajakarstwa górskiego, na który oczywiście nie schodzimy od razu. Zaczynając od krótkiej teorii, przez przygotowanie na lądzie, następnie oswojenie z wodą płaską i podstawowymi elementami typu wiosłowanie na wprost, obroty, przechyły, następnie połączenie zajęć na wodzie płynącej, czyli trudniejszy odcinek rzeki lub tor. Na tym etapie widzimy na jakim poziomie jest grupa i co prezentują poszczególne osoby. Konsultujemy z kursantami co sprawia im największe problemy, w którym kierunku chcieli by pójść i wtedy też planujemy dalsze szkolenie. Tak jak w przypadku tworzenia planu treningowego tak samo w przypadku szkolenia ważna jest elastyczność i umiejętność dokonania zmian na bieżąco. Mamy plan kursu i zarys całego szkolenia, ale często jest tak, że zmieniamy coś w trakcie aby osiągnąć pożądany efekt i zadowolenie kursantów.
Jakie są odmiany kajakarstwa górskiego – czym różni się pływanie po naturalnych rzekach w stosunku do torów?
Kajakarstwo górskie występuje w jednej odmianie i bardziej można je podzielić na rodzaje. Chodzi tu o pokonywanie różnego rodzaju rzek takich jak np. creeking (mniejsza ilość wody w stosunku do skał i przeszkód) lub np. river running (większa masa wody mocniejszy nurt, a mniej przeszkód). Oczywiście uprawia się również kajakarstwo górskie na torach kajakowych, co jest bardziej bezpieczne, ale troszkę mniej ekscytujące. Potocznie kajakarstwem górskim określa się również slalom kajakowy, który w dzisiejszych czasach w większości przypadków odbywa się już na sztucznych torach kajakowych, określa się tak tę dyscyplinę ponieważ zawodnicy pokonują trasę na wodzie o górskim charakterze. Slalom kajakowy rozgrywany jest również na naturalnych rzekach górskich szczególnie w krajach gdzie są odpowiednie warunki w Europie jest to Austria, Czechy, Włochy, Francja. Dziś jest coraz więcej sztucznych torów bardziej dostępnych dla kajakarzy górskich, którzy mogą uprawiać kajakarstwo na zróżnicowanym poziomie. Trudniejsze górskie rzeki, na które powinny schodzić osoby mające odpowiednie umiejętności i odpowiedni sprzęt to już bardziej skomplikowana sprawa, dlatego warto to robić z profesjonalistami. Możemy wspomnieć również o freestylu kajakowym, który także odbywa się na górskich rzekach i torach, ale w przeciwieństwie do kajakarstwa górskiego tam wykonywane figury odbywa się na jednym odcinku rzeki/toru w fali lub odwoju. Górskie rzeki na kajakach pokonują również zawodnicy uprawiający zjazd kajakowy, ale to już znowu inna dyscyplina, którą niektórzy również określą kajakarstwem górskim.
Jakie najważniejsze umiejętności adept kajakarstwa górskiego zdobywa podczas kursu?
Na naszym szkoleniu uczestnik poznaje podstawowe elementy techniki pływania kajakiem górskim. Zdobywa wiedzę na temat sprzętu, zjawisk występujących na rzece, zasad bezpiecznego pływania po rzekach górskich oraz ratownictwa i zachowanie w sytuacjach niebezpiecznych np. po wywrotce kajaka itp. Zdobyte umiejętności i wiedza pozwolą Ci na samodzielne bezpieczne poruszanie się kajakiem na rzekach o niskim poziomie trudności.
Kursy występują w różnych formach i wymiarach czasowych. Jaki kurs byś najbardziej polecał?
Optymalnym kursem dla osoby chcącej rozpocząć przygodę z kajakarstwem górskim jest 3-dniowy kurs weekendowy. Po takim kursie można stwierdzić czy jest to sport dla Nas, czy Nam się to podoba lub nie.
Jeśli ukończymy już kurs to co dalej? Ile kosztuje własny sprzęt? Czy bardziej opłaca się wypożyczanie sprzętu na kolejnych wyjazdach – ile kosztuje?
Jeśli po ukończonym kursie stwierdzimy, że jest to sport dla nas i chcemy go uprawiać, to należy się zastanowić, czy będziemy regularnie pływać, i czy w pobliżu miejsca naszego zamieszkania jest jakiekolwiek miejsce aby popływać. Jeśli ma to być sporadyczne pływanie to można pomyśleć nad pożyczaniem sprzętu, jeśli jednak chcemy być w formie cały czas, to będziemy musieli pływać regularnie, a wtedy przydałby się Nam już własny sprzęt. Kajak i wiosło musi być odpowiednio dopasowane do naszych umiejętności, aby dobrze się nam pływało. Kamizelka, kask, fartuch, kurtka, spodnie i buty to pozostała cześć sprzętu mająca już troszkę mniejsze znaczenie na początkowym etapie. Ceny sprzętu są bardzo zróżnicowane – cena kajaka górskiego zaczyna się od ok. 2,5 tys. do ok. 6 tys., reszta jest tańsza, ale rozbieżność jest równie duża. Na początek wielu kajakarzy zaopatruje się w sprzęt używany. Po każdym kursie podpowiadamy co robić dalej, co kupić, oprócz organizacji kursów zaopatrujemy większość kajakarzy górskich w nowy i używany sprzęt kajakowy.
Gdzie można pływać w Polsce, a gdzie u sąsiadów? Jakie rzeki poleciłbyś początkującym?
Jeśli chodzi o pływanie w Polsce po górskich rzekach to nie mamy zbyt dużego wyboru. Tak naprawdę odpowiednią górską rzeką o poziomie trudności pozwalającym na pływanie początkującemu kajakarzowi jest Dunajec na południu Polski – to I w 6-stopniowej skali trudności, podobnie jest z Popradem płynącym nieopodal. Ponadto prawdziwą rzeką górską dającą wiele radości z pływania jest Białka, również na południu, ale da się tam pływać tylko na wiosnę po roztopach śniegu lub po mocnych opadach w górach i nie jest to już rzeka dla każdego ze względu na dość wysoki bo II-IV poziom trudności (trudność oczywiście w zależności od odcinka rzeki i poziomu wody). Nie możemy tu nie wspomnieć o Kamiennej w Karkonoszach, na której odbywają się AMP, czyli Akademickie Mistrzostwa Polski w kajakarstwie górskim. Rzeka ta również płynie po roztopach śniegu czasem jest to nawet zima kiedy jest mocna odwilż, podobnie jak na Białce można poszaleć i poczuć się jak w Alpach, ale również tam trzeba już mieć trochę większe umiejętności. Sąsiedzi, w szczególności na Zachodzie, mają znakomite warunki do uprawiania kajakarstwa o dużym zróżnicowaniu szczególności są to: Austria, Czechy, Włochy, Francja, Szwajcaria i Norwegia.
Ile czasu (kolejnych spływów, wypraw) potrzeba, aby poczuć się pewnie i spróbować własnych sił na faktycznie trudnej, górskiej rzece, która meandruje wśród skał i obfituje w uskoki, wodospady – takiej jak we wspomnianych wcześniej filmach?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Dużo zależy od samego uczestnika, tego jaki ma charakter, dochodzi do tego również kwestia odwagi, sprawności fizycznej i predyspozycji. Mieliśmy i mamy wiele różnych przypadków – jedni po 3-dniowym kursie radzą sobie świetnie i są bardzo samodzielni, inni przyjeżdżają po kilka razy i ich poziom rośnie bardzo powoli. Są też takie osoby, które na początku nie rokowały dużych nadziei, ale ich zawzięcie i upór spowodowały bardzo duży postęp. Natomiast jeśli chodzi o trudne górskie rzeki to niestety trzeba poświęcić czasem kilka lat, aby samodzielnie je pokonywać. Chcąc przyśpieszyć ten postęp najważniejsza jest systematyka oraz pokonywanie coraz to trudniejszych rzek lub torów. Wyjazdy zagraniczne, które organizujemy to jedna z lepszych metod podnoszenia swoich umiejętności, można tam zażyć sporą dawkę emocji przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa pod okiem profesjonalistów. Wyjazdy te to przedsionek kajakowego świata na wyższym poziomie.
***
Paweł Sarna – urodzony w 1984 r., dwukrotny olimpijczyk – „Ateny 2004” i „Pekin 2008”, kilkukrotny medalista mistrzostw świata, Europy i Polski. Założyciel firmy Rivent. Paweł obecnie jest trenerem i zawodnikiem w Krakowskim Klubie Kajakowym. Jest miłośnikiem sportu, nie tylko kajakarstwa górskiego, ale różnych dyscyplin. Nieustannie poszukuje wrażeń i nowych wyzwań.
Rivent – firma założona przez Pawła Sarnę oraz Krzysztofa Jakubowskiego zajmująca się prowadzeniem szkoleń i kursów z zakresu kajakarstwa górskiego oraz organizacją wyjazdów i spływów kajakowych. Firma prowadzi również wypożyczalnię sprzętów wodnych, rowerów i quadów. Rivent posiada sklep kajakowy w Krakowie na ulicy Kolnej 2 (budynek klubu kajakowego), wypożyczalnię kajaków w Szczawnicy, oraz centrum szkoleniowe i camping nad Dunajcem tuż obok toru kajakowego Wietrznice.
Michał Gurgul
***
Polecamy również inne artykuły z cyklu odkrywania outdoorowych sportów:
- Czym jest packrafting? Rozmawiamy z propagatorem tej dyscypliny w Polsce, Marcinem Zdybałem
- Bikepacking: backpacking z rowerem
- Orienteering – wstęp do nowej przygody
- Satelitarni poszukiwacze skarbów – geocaching
- Slackline – pierwsze kroki
- Lesovik, czyli nocleg pod okiem leśnego ducha
- Początek przygody z kajakiem górskim – rozmawiamy z Pawłem Sarną
- Biegiem w Tatry – jak zacząć? Radzi Natalia Tomasiak
- Jak rozpocząć przygodę z paralotniarstwem? Odpowiedzi udziela Michał Gierlach
- Poradnik: rowery MTB/enduro w Południowym Tyrolu
- (Nie)trudne początki biegacza górskiego – rozmawiamy z Janem Nyką