W naszej serii artykułów dotyczących Południowego Tyrolu skupialiśmy się do tej pory na aktywnościach outdoorowych. Jednak planując wakacje w tym pięknym zakątku północnych Włoch, warto również zwrócić uwagę na atrakcyjne miejsca położone w dolinach, które warto odwiedzić w dni odpoczynku od sportowych przygód lub wieczorami, po zakończeniu akcji górskiej. W niniejszym tekście prezentujemy kilka spośród nich: Bolzano/Bozen, Merano/Meran, Naturno/Naturns, alpejskie jeziora oraz muzeum Ötziego.
***
Bolzano/Bozen
Stolica prowincji Południowego Tyrolu, miasto o dwóch „twarzach” przedzielonych mostem nad rzeką Talvera. Starsza część miasta, położona po jego wschodniej stronie swoje początki datuje w średniowieczu. Początkowy rozwój zawdzięcza położeniu na szlaku handlowym, które umiejętnie wykorzystali Biskupowie Trydentu. W późniejszym okresie (od XVI w.) Bolzano przechodziło kolejno pod władzę Habsburgów, Bawarii, Królestwa Włoch, Austrii. Po I Wojnie Światowej miasto zostało ponownie przyłączone do Włoch. Pod rządami faszystowskimi przeprowadzono tu intensywną italianizację, sprowadzając m.in. dużą liczbę włoskich robotników. W tym czasie rozwinęła się druga „twarz” miasta – położona na wschód od mostu część jest również warta zwiedzenia, choć bardziej ze względów historycznych niż wrażeń estetycznych. Burzliwe dzieje miasta sprawiły, że widać tutaj wyraźnie przemieszanie kultur austriackiej i włoskiej, z domieszką alpejskiej atmosfery miasta położonego w stóp gór.
Miejsca warte odwiedzenia:
- Zabytkowa starówka
- Podcienia przy Via dei Portici, głównej ulicy handlowej miasta
- Dzielnica Gries-Quirein
- Twierdza Schloss Runkelstein
- Zamek Sigmundskron, w którym mieści się Messner Mountain Museum Firmian
- Muzeum Archeologiczne Południowego Tyrolu (Südtiroler Archäologiemuseum) – opisane w dalszej części artykułu
- Pomnik Zwycięstwa (Siegesdenkmal) czy dom Semirurali – przykłady architektury okresu faszyzmu
- Talferpromenade nad rzeką Talfer
- Kościół Dominikanów, z freskami uczniów Giotta
Panoramę miasta można podziwiać korzystając z kolejki liniowej prowadzącej z centrum miasta na płaskowyż Ritten.
Muzeum Archeologiczne
Nawet jeśli nie przepadamy za zwiedzaniem miast, wizyta w tym muzeum może okazać się ciekawą przygodą – szczególnie w części poświęconej Ötziemu. Liczące 5000 lat ciało „najstarszego mieszkańca” Południowego Tyrolu zachowało się w bardzo dobrym stanie po dzień dzisiejszy dzięki specyficznym warunkom w jakim je odnaleziono. Mumię wydobyto z lodu w 1991 r. i ochrzczono imieniem Ötzi – od nazwy pasma górskiego. Dzisiaj w muzeum w Bolzano możemy na własne oczy zobaczyć ciało tego człowieka (znajduje się w specjalnej komorze, w której utrzymuje się optymalną temperaturę i wilgotność powietrza) oraz poznać realia życia ludzi z epoki miedzi. Wystawa jest skonstruowana tak, by zainteresować zarówno dorosłych, jak i dzieci.
Oprócz zwiedzania muzeum atrakcyjnym sposobem na poznanie Ötziego i jego historii może okazać się również górska wycieczka, którą opisujemy w artykule:
Merano/Meran
Znacznie mniejsze od Bolzano, może być dobrą bazą do wycieczek w góry w obrębie doliny Val Venosta/Vinschgau. Atmosferę miasta tworzy średniowieczna starówka, liczne skwery (rosną tu palmy, oleandry, kaktusy), ślady historii, a także przywiązanie mieszkańców do tradycji i sztuki. Merano w XIX wieku było słynnym uzdrowiskiem. Dzięki swojemu unikalnemu klimatowi, który świetnie służy odpoczynkowi i odzyskaniu sił witalnych. Merano często odwiedzała słynna cesarzowa Austrii i królowa Węgier Elżbieta Bawarska, nazywana Sissi (żona cesarza Franciszka Józefa), która lubiła przechadzać się tutejszymi ścieżkami spacerowymi – potwierdzone są jej 4 wizyty w tym mieście. Na jej cześć powstał posąg z marmuru z Lasa / Laas. Samo miasto słynie ze swych termalnych łaźni i basenów, usytuowanych w bujnych i pięknie zaprojektowanych ogrodach. Podczas relaksu zawsze towarzyszy nam widok na masyw górski Texel.
Miejsca warte uwagi:
- Starówka
- Zakamarki wąskich uliczek najstarszej dzielnicy – Steinach
- Dom zdrojowy Kurhaus
- Teatr miejski Stadttheater
- Nowoczesny kompleks termalny Therme Meran
- Ogrody tarasowe nad rzeką Passer
- Awangardowy ogród botaniczny przy zamku Trauttmansdorff
- Galeria sztuki Kunst Meran
Naturno/Naturns
To całkiem malutka miejscowość, która może posłużyć nam jako punkt startowy w góry, np. na rowerową wycieczkę lub na wspinanie w jednym z okolicznych rejonów wspinaczkowych. Na pobliskich stokach Nörderberg i Sonnenberg odnajdziemy wiele tras pieszych, rowerowych, a także chyba największą atrakcję dla rowerzystów – flow tracki. Zaopatrzymy się tutaj w prowiant, przydatne informacje i mapy turystyczne/rowerowe. W Naturno słońca jest jeszcze więcej niż w innych częściach Południowego Tyrolu – 315 dni w roku. Miejscowość otrzymała certyfikat „Alpine Wellness”, jako jedyna w Południowym Tyrolu. Oznacza to, że jest to częsty kierunek dla osób poszukujących relaksu.
Zarówno Merano, jak i Naturno słynną z doskonałych restauracji – łącznie Południowy Tyrol może poszczycić się 23 gwiazdkami Michelin (najwięcej we Włoszech). W połowie drogi pomiędzy tymi miejscowościami znajduje się restauracja Onkel Taa. Jest to wyjątkowe miejsce z pewnością warte odwiedzenia. Serwowane tutaj dania to dzieła sztuki, w których odnajdziemy wiele miejscowych warzyw, ziół i kwiatów. Całości dopełnia bajkowa i rodzinna atmosfera, przepełniona na dodatek nostalgią za cesarsko-królewską epoką na czele z cesarzową Sissi i jej mężem Franciszkiem Józefem.
Jeziora
Charakterystycznym i często fotografowanym miejscem w Południowym Tyrolu jest jezioro Reschensee, z którego tafli wyłania się wieża kościoła. To miejsce, w którym jak na dłoni widoczne jest połączenie bogatej kultury i tradycji regiony z aktywnościami outdoorowymi – wokół wieży pływają żagłówki, windsuferzy i kitesurferzy.
Innym wartym odwiedzenia jeziorem jest Kalterer See. To doskonałe miejsce na odpoczynek po trudach górskich wycieczek. Oprócz pięknego otoczenia głównym atutem Kalterer See jest jego temperatura – to najcieplejsze jezioro w Alpach. Ile wynosi temperatura wody w tym jeziorze? Tego dowiecie się z „Ciekawostek” na końcu artykułu.
Jedzenie i wina
Południowy Tyrol posiada swoją odrębną (i inną od włoskiej) kuchnię. Wyczuwalne są tutaj wpływy z północy, produkty spożywcze charakterystyczne dla krajów alpejskich, jednak waga jaką tutejsi kucharze przywiązują do szczegółów i drobnych niuansów przypomina bardziej kuchnię śródziemnomorską.
Z tego nietypowego połączenia narodziło się wiele ciekawych potraw, z których z pewnością warto spróbować:
- Fantazyjne antipasti (przystawki)
- Dania z ręcznie wyrabianego makaronu
- Knedle ze szpinakiem lub speckiem, podawane z sałatką lub w rosole
- Zelten – lokalny chlebek z bakaliami
- Strudel jabłkowy – może nie brzmieć zbyt oryginalnie, ale jabłka, z których m.in. słynie Południowy Tyrol dodają tutejszej szarlotce wyjątkowego smaku
- Hugo – bardzo popularny w Południowym Tyrolu, orzeźwiający aperitif (poniżej przepis)
- Wina – lista lokalnych win jest bardzo długa, niezależnie jednak od tego co z niej wybierzemy, będziemy zadowoleni
Przepis na Hugo
Składniki na jedną porcję:
- 50 ml prosecco
- 20 ml syropu z kwiatów czarnego bzu
- Odrobina wody gazowanej
- Świeża mięta
Składniki mieszamy, dodajemy listki mięty i plasterek cytryny i gotowe. Na zdrowie!
***
Ciekawostki
- 80% powierzchni Południowego Tyrolu to góry
- Najwyższy szczyt Południowego Tyrolu to Ortler (3905 m)
- Gór o wysokości ponad 3000 m jest tutaj ponad 350
- 300 słonecznych dni w roku
- Temperatura wody w jeziorze Kalterer See wynosi latem 28 st. C – jest to najcieplejsze jezioro w Alpach
- 40% zapotrzebowania na energię pokrywają źródła odnawialne
- W Południowym Tyrolu znajduje się ponad 1120 km tras narciarskich
- Dostęp do gór ułatwia 375 kolejek i wyciągów narciarskich
- Kohlerer Bahn koło Bolzano to pierwsza na świecie kolejka linowa – otwarto ją w 1908 r.
- Jest tu ok. 50 tys. nadal działających gospodarstw górskich
- W Południowym Tyrolu znajduje się 7 parków krajobrazowych i jeden narodowy
- Dolomity zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2009 r.
Więcej informacji na temat Południowego Tyrolu:
Michał Gurgul
***
Pozostałe artykuły z serii: