Karkonosze nie są najwyższymi polskimi górami, jednak podobnie jak Babia Góra czy wyższe partie Tatr narażone są na zmiany klimatu oraz możliwość nagłego pogorszenia się panujących w górach warunków. Dlaczego w Karkonoszach występują rekordowo silne wiatry i jakie wiążą się z tym zagrożenia dla turystów i narciarzy?
Na warunki atmosferyczne w Karkonoszach wpływają głównie wysokość i wielkość pasma Karkonoszy, dzięki czemu wytworzył się tutaj lokalny klimat górski, kształtowany głównie przez masy powietrza oceanicznego. Rzutuje to na długość zim i ich ostry charakter, znaczne opady atmosferyczne, duże wahania temperatury i gwałtowne wiatry. Czynniki te, zwłaszcza temperatura, opady i wiatr zmieniają się wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza.
W Karkonoszach, podobnie jak w innych obszarach górskich występuje piętrowy układ stref klimatycznych, związany z dominującym oddziaływaniem wysokości nad poziom morza. Wyróżnia się w nim następujące cztery piętra:
- piętro umiarkowanie ciepłe (poniżej 600m n.p.m.) ze średnią temperaturą roku powyżej 6°C, odznaczające się osłabioną aktywnością dynamiczną powietrza i silnym zróżnicowaniem przestrzennym temperatury i opadów atmosferycznych,
- piętro umiarkowanie chłodne (600 – 960m n.p.m.) z średnią temperaturą roku 6°- 4°C; charakteryzujące się znaczną częstością wiatrów fenowych, małymi zasobami cieplnymi okresu wegetacyjnego oraz przeważnie wysokimi opadami atmosferycznymi,
- piętro chłodne (960 -1320 m n.p.m.) z średnią temperaturą roku 4°- 2°C; cechujące się surowymi warunkami termicznymi, dużą sumą opadów rocznych (powyżej 1200mm) oraz bardzo korzystnymi warunkami dla akumulacji i utrzymywania się pokrywy śnieżnej,
- piętro bardzo chłodne (powyżej 1320m n.p.m.), z temperaturą roczną poniżej 2°C; odznaczające się wybitną aktywnością dynamiczną powietrza, niską jego temperaturą oraz znacznym przychodem wody z opadów i osadów atmosferycznych.
Zasięgi wysokościowe poszczególnych pięter klimatycznych w Karkonoszach są obniżone w stosunku do obszaru Karpat Zachodnich o 250 – 300m.
Temperatura powietrza zmienia się wraz z wysokością nad poziomem morza. W Karkonoszach jej średni spadek wynosi 0,6°C na 100 metrów wysokości. Wskutek tego temperatury w Karpaczu są o 5-6°C wyższe niż na Śnieżce i o 4-5 stopni wyższe w Szklarskiej Porębie niż na Szrenicy. Najcieplejszym miesiącem w roku jest lipiec (Karpacz około 15°C, Śnieżka 8,5°C ), a najchłodniejszym styczeń (Karpacz – 2,5°C, Śnieżka – 7,8°C). Na głównym grzbiecie Karkonoszy temperatura w lecie nie przekracza 15°C.
W Karkonoszach przeważają wiatry z kierunków zachodnich, które przynoszą znad Atlantyku wilgotne masy powietrza, czego skutkiem jest zazwyczaj kilkudniowy opad deszczu. Charakterystyczne dla terenów górskich są wiatry fenowe – silne, porywiste, suche i ciepłe. Powstają one, w swej najbardziej typowej formie, podczas napływu wilgotnych mas powietrza z południowego zachodu. Wilgotne powietrze ochładza się podczas wznoszenia, przekraczając barierę górską. Jeszcze po stronie nawietrznej wytrąca się z niego nadmiar wilgoci w postaci deszczu lub śniegu.
Wszystkie wymienione wyżej czynniki składające się na klimat Karkonoszy są niezwykle istotne z punktu widzenia zarówno turystów jak i narciarzy odwiedzających Karkonosze. Szczególnie we znaki daje się silny i porywisty wiatr, którego średnia prędkość przekracza 10 m/s. Taka prędkość nie stanowi jednak dużego problemu, o wiele gorsze są huraganowe porywy wiatru, które występują w całych Karkonoszach, a szczególnie w okolicach Śnieżki. Warto wspomnieć, że rekordowy podmuch wiatru zmierzony na szczycie karkonoskiej królowej wynosi 234 km/h!
Uzupełnieniem artykułu dotyczącego klimatu Karkonoszy są materiały filmowe:
Kampania „Bezpieczne Karkonosze”