Jakie odcinki spływu Notecią i Wartą wybrać, żeby obyło się bez większych komplikacji, a dzień w kajaku był po prostu przyjemny? Kolejne przydatne informacje od Roberta Bogusza.
***
Rekomendowana trasa spływu
Tym razem proponuję spływ fragmentem Doliny Dolnej Noteci i Doliny Warty. To teren położony w Kotlinie Gorzowskiej, stanowiącej fragment Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkej, bezpośrednio przed ujściem Noteci do Warty. Dolina poprzecinana jest licznymi kanałami z pozostałościami starorzeczy i kompleksami torfianek. Wartość przyrodnicza tego obszaru wynika z nagromadzenia różnorodnych biotopów, tworzących miejscami złożoną mozaikę. Zachowała się tu miejscami dobrze wykształcona terasa zalewowa; na wyniesieniach jej dna występują naturalne i półnaturalne żyzne łąki, zaś w obniżeniach płaty turzyc i manny (odmiana trawy terenów podmokłych). Występuje tu znaczna ilość niezmienionych starorzeczy. Nieco dalej od rzeki wykształcone są dość wilgotne łąki torfowiskowe, miejscami jednak znacznie przesuszone i zdegradowane w wyniku prac melioracyjnych. Dość często można tu spotkać stare, zarastające doły potorfowe, które stanowią wartościowe siedliska dla ptaków oraz fragmenty łęgów wierzbowo-topolowych i olchowo-jesionowych. Wyżej opisany teren jest częścią Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Warty i Dolnej Noteci. W ramach sieci Natura 2000 stanowi on Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków PLB080002.
Teren jest łatwo dostępny samochodem. Można tu dojechać drogą Gorzów Wielkopolski – Skwierzyna, a także koleją (linia kolejowa Krzyż-Kostrzyn nad Odrą).
Spływ proponuję zacząć w miejscowości Santok. Jest to wieś leżąca przy ujściu Noteci do Warty. Santok to pradawny Sątok. Słowo to niegdyś oznaczało zlewisko dwóch rzek. Gród położony w widłach rzek Warty i Noteci odegrał ważną rolę w organizacji państwa polskiego przez pierwszych Piastów. Gall Anonim w swojej „Kronice polskiej” nazwał to miejsce: „regni custodia et clavis” – „strażnica i klucz królestwa”. Tędy wiódł szlak handlowy prowadzący z Poznania do Szczecina i dalej na Wolin.
Aktualnie Santok jest wsią ulicówką, ciągnącą się wzdłuż koryta Warty i jednocześnie wzdłuż podnóża wysokiej skarpy stanowiącej początek rozległej wysoczyzny. Widoczna nad wsią, zbudowana w latach trzydziestych XX wieku wieża widokowa jest ważnym elementem krajobrazu. Ciekawostką jest też fakt, że winnice porozrzucane po okolicznym terenie są wynikiem dążenia do przywrócenia tradycji winiarskich na obszarze dawnej Nowej Marchii.
Jeśli zdecydujemy się na przyjazd samochodem, zostawimy go na parkingu przy miejscowym urzędzie gminy lub marinie.
Pierwsza część proponowanej trasy zaczyna się od spaceru przez Santok w kierunku wschodnim. Naszym zadaniem na tym etapie jest dojście do wału ciągnącego się wzdłuż Noteci. Z ulicy Gorzowskiej skręcamy w jej odnogę (charakterystyczne punkty to sklep Zacisze i budynki przepompowni w dali). Od dotarcia do wału, do momentu zakończenia tego etapu będziemy mieli okazję zobaczyć to wszystko, co stanowi o wartości przyrodniczej terenu. Wędrówkę zakończymy mniej więcej po przejściu 6,5 km, jednak już po 6 km powinniśmy rozglądać się za dogodnym miejscem do rozpoczęcia części wodnej wyprawy.
Druga część proponowanej trasy to spływ Notecią w kierunku Santoka. Długość tego odcinka to ok. 6,5 km. Po drodze nie ma żadnych trudności, a nurt rzeki ułatwia płynięcie. W krótkim czasie powinniśmy zauważyć wieżę w Santoku. Tej części spływu nie kończymy na Noteci. Po przepłynięciu pod mostem drogowym w Santoku wpływamy na szerokie wody Warty i szukamy miejsca do wylądowania w okolicach dawnego grodu Santok (najlepiej wypatrywać wiaty), znajdującego się po przeciwnej stronie rzeki niż wieś o tej samej nazwie. Przy braku przeciwnego wiatru, pokonanie tego odcinka zajmie nam około dwóch godzin. Po zejściu na brzeg warto rzucić okiem na pozostałości grodu.
Trzecia część trasy to spacer szlakiem turystycznym przez Rezerwat przyrody „Santockie Zakole”. Szlak ma swój początek paręnaście metrów od wiaty, przy grodzisku. „Santockie Zakole” to unikalne walory krajobrazu, bogactwo drzewostanu i niezwykła populacja ptaków. Jest to teren zalewany okresowo przez wody Warty, z wieloma starorzeczami dawnego nurtu Warty, oczkami wodnymi oraz kępami naturalnych lasów łęgowych i zarośli. Największe wrażenie sprawiają gęsto rosnące dęby i inne gatunki drzew, wśród których aż 220 spełnia normy pomników przyrody. Rezerwat jest miejscem bytowania i rozrodu dzikich zwierząt. Są to szczególnie ptaki wodno-błotne i łąkowe, ale i drapieżne, których znajdziemy tam blisko 150 gatunków (np. gęgawa). Można spotkać tu również dzika, sarnę, daniela oraz bobra europejskiego. Rezerwat zamieszkuje także m.in. koziróg dębosz – jeden z największych i najrzadszych chrząszczy w Europie (osiągający około 6 cm długości), którego charakterystyczną cechą są długie czułki stanowiące 1,5 długości ciała. Po przejściu nieco ponad 4 km znów zbliżymy się do Warty. Od tego momentu warto wypatrywać miejsca do rozpoczęcia czwartej, i ostatniej już części packraftowego dnia.
Spływ po Warcie do odcinek około 4,5 km. Biorąc pod uwagę siłę nurtu zajmie nam on około godziny. Dopływając do Santoka należy wypatrywać budynku urzędu gminy. Jest tam dogodne miejsce do zakończenia wycieczki.
Trudność
Trasa nie zawiera większych trudności. Nie powinniśmy też bać się o uszkodzenie sprzętu. Z uwagi na siłę i wielkość rzek, w celu asekuracji, warto rozważyć płynięcie z inną osobą. Przeszkodami w takich miejscach bywają ostrogi regulacyjne i zwalone drzewa. Przy planowaniu trasy bezwzględnie należy wziąć pod uwagę prognozowaną siłę i kierunek wiatru.
Czas spływu
Na przepłynięcie trasy będziemy potrzebować około 8 godzin.
Noclegi
W przypadku spływu jednodniowego nocleg nie będzie potrzebny. W Santoku znajduje się marina z polem biwakowym, sklep i restauracja. Wieś jest dobrym punktem wypadowym do Parku Narodowego „Ujście Warty”, Drawieńskiego Parku Narodowego, Gorzowskiego Parku Krajobrazowego, Barlineckiego Parku Krajobrazowego czy Doliny Płoni.
Robert Bogusz
Nasze pozostałe poradniki, propozycje spływów i relacje znajdziecie tutaj: