Leave No Trace to idea etyki outdoorowej wywodząca się z USA i zyskująca coraz większą popularność na całym świecie. Oznacza ona korzystanie ze środowiska naturalnego w taki sposób, aby nie pozostawiać po sobie śladów, bądź je minimalizować. Nie jest to jednak gotowy zbiór zasad, ale raczej pewna filozofia myślenia o wpływie człowieka na przyrodę i dążenia do zmniejszenia negatywnych skutków jego działalności.
***
Zima jest dla przyrody niezwykle istotna. Dla roślin to okres spoczynku wegetacyjnego. Dla zwierząt, w zależności od wykształconej przez ewolucję strategii, to czas migracji w cieplejsze regiony, ograniczenia do minimum czynności życiowych (np. poprzez hibernację), albo aktywnego radzenia sobie z małą dostępnością pokarmu i niskimi temperaturami.
W okresie zimowym wpływamy na przyrodę w określony sposób, inny niż latem. Przez ostatnie kilkanaście lat wyraźnie wzrosła popularność niektórych zimowych dyscyplin, np. narciarstwa biegowego czy skitourowego. Na górskich szlakach nie spotykamy już pojedynczych skiturowców, ale duże grupy z przewodnikami. W każdy weekend odbywają się dziesiątki kursów turystyki zimowej, a także kursów skitourowych i lawinowych. Postępujące ocieplenie klimatu powoduje, że zima w wielu rejonach jest zauważalnie krótsza niż kilka dekad temu. Dla przyrody oznacza to coraz mniejszą stabilność i dodatkowo większą „presję” człowieka.
1. Odpowiednio planuj
- zaplanuj trasę dostosowaną do swoich umiejętności i kondycji,
- sprawdź prognozę pogody, warunki turystyczne i komunikat lawinowy,
- spakuj do plecaka prowiant, picie, apteczkę, latarkę, powerbank oraz inne niezbędne wyposażenie,
- poruszaj się w małych, sprawnych grupach.
Pozwoli to zminimalizować ryzyko wypadku lub przymusowego biwaku, które nierzadko kończą się wzywaniem pomocy i akcją ratunkową. Każda taka akcja, szczególnie ta prowadzona z użyciem samochodów, skuterów czy helikoptera, jest ingerencją w przyrodę.
2. Podróżuj i biwakuj na określonym terenie
- przy braku pokrywy śnieżnej poruszaj się ściśle po szlaku turystycznym,
- unikaj przemieszczania się na nartach przy zbyt małej pokrywie śnieżnej, która nie zabezpiecza gleby i roślinności – szczególnie w okresie topnienia śniegu, kiedy podłoże jest nasiąknięte wodą i bardzo wrażliwe na uszkodzenia.
Dzięki temu ograniczymy uszkodzenia roślin oraz gleby i nie spowodujemy erozji w sąsiedztwie szlaków turystycznych. Takie zerodowane miejsca, szczególnie w górach, regenerują się bardzo długo.
3. Pozbywaj się odpadów w odpowiedni sposób
- nie zostawiaj po sobie żadnych śmieci – dotyczy to także niedopałków papierosów i resztek jedzenia,
- unikaj kupowania produktów w opakowaniach jednorazowych, a jeśli to niemożliwe przepakuj prowiant i picie do opakowań wielokrotnego użytku, żeby produkować jak najmniej śmieci w czasie wędrówki,
- zabierz worek na śmieci,
- nie zostawiaj śmieci w schroniskach oraz innych obiektach na szlaku – to nie jest rozwiązanie problemu, ale przerzucanie go na innych,
- załatwiaj potrzeby fizjologiczne w bezpiecznej odległości od szlaku, strumieni i zbiorników wodnych, zakopując odchody w glebie,
- działając w obszarze dużej koncentracji ludzi, gdzie nie ma dostępu do toalet, rozważ użycie worków toaletowych.
Każdy pozostawiony przez nas odpad ma wpływ na ekosystem, zanieczyszczając go lub zwabiając dzikie zwierzęta. Stosowanie zasad Zero Waste rozwiązuje problem, co zrobić ze śmieciami, które wyprodukujemy podczas naszych aktywności.
4. Zostaw to, co znajdziesz
- pamiątką niech będą dobre wspomnienia i zdjęcia, a nie kamyki, rośliny czy inne elementy ekosystemu,
- nie buduj struktur, nie kop dziur, nie zostawiaj znaków czy napisów na śniegu.
Ekosystem jest skomplikowaną siecią zależności między wieloma organizmami i środowiskiem nieożywionym. Każdy element ma jakąś funkcję. Zwykły kamień czy patyk dla określonego organizmu może być prawdziwym mikrokosmosem. Staraj się nic nie zmieniać i nie zostawić po sobie niepotrzebnego śladu. Taki ślad prowokuje też innych do podobnych zachowań.
5. Minimalizuj wpływ ognia
- korzystaj z przygotowanych miejsc na ogniska,
- rozpalając ognisko w innym miejscu, zabezpiecz podłoże przed wpływem ognia i wysokiej temperatury, zagaś je, a popiół rozrzuć na większej powierzchni,
- w jaskiniach nie używaj otwartego ognia – pochodni i lamp acetylenowych.
Kuchenka turystyczna i latarka mają dużo mniejszy wpływ na środowisko niż ognisko czy pochodnia.
6. Szanuj dzikie zwierzęta
- obserwuj dzikie zwierzęta z większej odległości,
- na obszarach zagospodarowanych turystycznie i narciarsko unikaj poruszana się poza wyznaczonymi szlakami i terenami narciarskimi,
- unikaj wędrówek z psem lub pilnuj, aby nie biegał luzem,
- nie używaj fajerwerków,
- nie zakłócaj nocnej ciszy – ogranicz działalność po zmroku.
Dla nas zimowa wycieczka to wypoczynek, sport lub rozrywka, a dla dzikich zwierząt zima to trudny okres, w którym trudno o pokarm. Starają się więc oszczędzać cenną energię, aby starczyło jej do wiosny. Tymczasem zbliżanie się ludzi do dzikich zwierząt powoduje u nich silny stres!
7. Pamiętaj o innych
- bądź uprzejmy dla tych, którzy korzystają z przyrody,
- unikaj głośnych rozmów i hałasu,
- zwracaj uwagę, jeśli ktoś łamie zasady,
- zgłaszaj przypadki wandalizmu lub kłusownictwa odpowiednim służbom.
Jan Krzeptowski-Sabała (TPN)