Odpowiednie buty trekkingowe są jednym z najważniejszych elementów wyposażenia każdego szanującego się turysty. Na każdej wycieczce spędzamy w nich bardzo dużo czasu, przenoszą duże obciążenia. Właściwie dobrane do stopy i do aktywności zapewniają odpowiedni komfort użytkowania i mają wpływ na nasze bezpieczeństwo. Nietrafiony rozmiar, jak i model mogą zepsuć każdą wycieczkę. Przed zakupem butów trekkingowych powinniśmy zadać sobie wiele pytań. Jak więc podejść do tego tematu? Radzi Bartek Chwistek, specjalista ze sklepu Polar Sport.
Podział butów trekkingowych
Buty trekkingowe możemy podzielić na dwie grupy: buty trzysezonowe, na warunki od wiosny do jesieni oraz buty całoroczne.
Buty trzysezonowe są to lekkie buty, wykonane zazwyczaj ze skóry zamszowej połączonej z materiałem (m.in. Air 8000, Cordura). Wszystkie tego typu buty posiadają wodoodporne membrany (np. GORE-TEX), są lekkie i dobrze oddychają. Takie buty mają podeszwy o umiarkowanej sztywności. Nie nadają się na długie zimowe wyjścia.
Modele całoroczne wykonane są ze skóry nubukowej lub licowej, zazwyczaj występują dodatkowo otoki gumowe. W większości modeli stosowane są membrany, które w połączeniu ze skórą zapewniają wysoki stopień wodoodporności i komfort termiczny w warunkach zimowych. W tej grupie butów możemy także wyróżnić modele wyściełane wewnątrz skórą, która zapewnia duży komfort użytkowania. Minusem takiego rozwiązania jest jednak to, że przemoczony but schnie długo. Większość modeli z tej kategorii ma sztywniejsze podeszwy, które dobrze współpracują z rakami koszykowymi.
Podeszwy vs nawierzchnie
Większość czołowych producentów w butach trekkingowych używa podeszw marki Vibram. Stosowane są w nich różne rozwiązania, m.in.: strefy antypoślizgowe, strefy wspinaczkowe (climbing zone), samooczyszczające się kanały. Podeszwy różnią się także rodzajami użytych mieszanek gum. W butach podejściowych mieszanka jest stosunkowo miękka, co ma duży wpływ na poprawę przyczepności w terenie skalnym. W butach trekkingowych stosowana jest twardsza mieszanka gumy, co zapewnia większą żywotność takiej podeszwy.
Jeśli chodzi o sztywność, to w lżejszym terenie (np. Beskidy) sprawdzą się podeszwy o umiarkowanej sztywności. Natomiast na skalistych szlakach (Tatry) podeszwa powinna być sztywniejsza, tak, abyśmy nie czuli kamieni pod stopą.
Buty z membraną czy bez?
Buty z membraną są dobre właściwie na każde warunki. Nie nadają się jedynie na suche, pustynne obszary. Jeśli wiemy, że istnieje ryzyko kontaktu z wodą (deszcz, mokre trawy, śnieg), to warto zaopatrzyć się w buty z dobrą membraną. W chłodniejszych warunkach takie buty dobrze oddychają; gdy temperatura otoczenia wzrasta, pogarsza się odprowadzanie ciepła od stopy, jednak nadal mamy zapewnioną wodoodporność.
Zima vs lato
Buty na warunki letnie dużo lepiej oddychają. Wynika to z zastosowania wstawek materiałowych. W niektórych modelach cholewka wykonana jest prawie w całości z materiału (Cordura). Takie rozwiązanie obniża również wagę buta. Natomiast modele do zastosowań zimowych są wykonane z grubszej skóry, zazwyczaj z otokiem gumowym. Zapewniają lepszy komfort termiczny, lepiej też chronią przed wodą.
Powyżej/poniżej kostki
Jeśli planujemy chodzić na jednodniowe wycieczki na lekko i w dobrych warunkach pogodowych, wtedy można używać niskich butów, które są lżejsze. W upalne dni będzie nam bardziej komfortowo w takim obuwiu.
Buty powyżej kostki sprawdzą się dużo lepiej podczas kilkudniowej wycieczki z ciężkim plecakiem lub gdy mamy dziecko w nosidełku na plecach. Wyższa cholewka chroni nas dodatkowo przed uszkodzeniami mechanicznymi, zapobiega dostawaniu się do buta śniegu, błota czy kamieni.
Pytania i odpowiedzi
Przed zakupem butów trekkingowych powinniśmy zadać sobie kilka pytań, m.in.: podczas jakiej pory roku przede wszystkim będziemy użytkować nasze obuwie? W jakim terenie będziemy chodzić – raczej Beskidy, Tatry, Alpy, czy może via feratta? Planujemy zakładać raki lub pokonywać fragmenty wspinaczkowe? Czy będziemy poruszać się „na lekko”, czy z ciężkim plecakiem? Z odpowiedziami na te pytania warto podzielić się ze sprzedawcą w sklepie outdoorowym – dzięki temu łatwiej będzie mu doradzić, czego tak naprawdę potrzebujemy.
Rozmiar ma znaczenie
Rozmiar butów, które nosimy na co dzień, może jedynie posłużyć do orientacyjnego określenie rozmiaru butów trekkingowych. Nie należy upierać się przy danej numeracji. Przy zakupie butów trekkingowych trzeba uwzględnić luz w bucie, który zapewni nam komfort podczas chodzenia. Należy pamiętać, że z powodu długiego chodzenia, wyższej temperatury oraz przebywania na dużej wysokości stopy puchną. Kupienie butów „na styk” będzie powodować duży dyskomfort, obtarcia i ucisk, szczególnie podczas zejść. Tak więc but trekkingowy zawsze musi być trochę większy od naszej stopy.
Mierzenie butów
Metoda I: Ubierz grubszą skarpetę. Wyjmij obydwie wkładki i stań na nich. Z przodu wkładki powinno być około 1 cm luzu. Jeśli stopa kończy się na równi z wkładką, but jest za mały!
Metoda II: Ubierz buty, przesuń stopę do przodu, tak aby palce dotykały czubka buta. Wsuń palec wskazujący za piętę. Jeśli w miarę luźno jesteśmy w stanie go wsunąć, to rozmiar jest dobry. Następnie przesuń piętę do tyłu, zasznuruj dokładnie buty.
Jeśli w sklepie są schody, to pochodź dłuższą chwilę po nich, wykonaj kilka szybkich energicznych kroków. Podczas schodzenia powinien być wyczuwalny luz w palcach. Palce nie mogą dobijać do przedniej ścianki buta. Z drugiej strony, pięta nie może nadmiernie się ruszać. Stopa w bucie nie może „pływać”. Cholewka musi delikatnie opinać stopę, jednak jej nie uciskać. W bucie musimy czuć się komfortowo. Warto przymierzyć kilka modeli. Nie każdy but będzie pasował do naszej stopy.
But powinien być wygodny od razu. Po pewnym czasie komfort powinien wzrosnąć wraz z „rozchodzeniem” buta; jednak buty wyściełane skórą wewnątrz niekiedy wymagają czasu na dopasowanie.
Dany model dyskwalifikują: niewystarczająca ilość miejsca w obrębie palców, zbyt dopasowana lub za szeroka cholewka, ruszająca się pięta przy odpowiedniej długości buta, źle załamujący się przód buta, powodujący ucisk na palce oraz źle układający się język.
Pora mierzenia ma znaczenie
Buty warto mierzyć w godzinach wieczornych. W ciągu dnia nasza stopa „rośnie”. Buty mierzone rano na „niezmęczoną” stopę mogą okazać się za małe. Buty zakupione rano warto pomierzyć jeszcze raz w porze wieczornej, tak, aby w przypadku wątpliwości móc skorygować rozmiar.
Kobiece a męskie stopy
Najbardziej widoczną różnicą między kobiecą a męską stopą jest szerokość. Kobiety mają mniejsze i węższe stopy od mężczyzn. Porównując damskie i męskie buty w tym samym rozmiarze, damskie będą węższe w palcach, jak i w pięcie.
Nietypowe stopy
Większość populacji ma asymetryczne stopy, pamiętajmy więc, by wybierać rozmiar butów komfortowy dla tej większej. Jeśli chodzi o szerokie stopy i haluksy, to pewne modele butów produkowane są w dwóch tęgościach – normalnej i szerokiej. Niektóre firmy mają także specjalne modele, w których przód buta jest poszerzany (np. Meindl Comfort Fit). Na bardzo szerokie stopy lepiej wybierać buty pozbawione otoków gumowych – na pewno łatwiej dopasują się do stopy.
Wiązanie
Większość butów trekkingowych można sznurować dwustrefowo. Buty posiadają specjalne haczyki samozaciskowe, które pozwalają zmieniać siłę zasznurowania buta. Na podejściach sznurujemy mocniej dolną część, górna pozostaje luźniejsza, co poprawia komfort podchodzenia. Na zejściu, górę i dół buta wiążemy dosyć mocno, aby stopa nie przesuwała się do przodu i zachowywała się stabilnie w bucie.
Czas na nowe buty!
Po nowy model butów powinniśmy się udać do sklepu, gdy w starym modelu starł się cały bieżnik, a w dodatku zaczyna się on odklejać lub pękać. Powodem będzie także przeciekanie butów nawet przy niewielkim kontakcie z wodą. Zmieńmy buty, gdy są zniszczone, straciły kolor lub… gdy po prostu mamy ochotę na nowy model.
***
Bartek Chwistek – geograf, zapalony biegacz i skitourowiec. W Polar Sporcie pracuje od dziewięciu lat, odpowiedzialny jest za dział z obuwiem.