Kompletowanie ekwipunku turystycznego, to bardzo złożone zagadnienie i zawsze wymaga odpowiedzi na kilka pytań. Jakie są nasze oczekiwania? Ile pieniędzy jesteśmy w stanie wydać na wyposażenie turystyczne? Czy będziemy go używać podczas każdej pory roku, czy tylko latem lub tylko zimą?
Podobnie jak zakup solidnych butów, pakownego plecaka czy uniwersalnej czołówki, wybór właściwej lornetki – mimo ogromnej oferty – nie jest wcale sprawą łatwą. Lornetki w 100 proc. uniwersalnej nie ma. Inną powinien mieć turysta idący latem na Orlą Perć, inną grupa przyjaciół przechodząca cały Beskid Niski, wreszcie inną wielodzietna rodzina spędzająca wakacje w górskim domu wczasowym. Najlepsza lornetka to wcale nie ta najdroższa i już z pewnością nie największa lub o największym osiągalnym powiększeniu. Poniżej przedstawimy kilka zasad jak wybrać dla siebie tę optymalną, która możliwie jak najlepiej spełni nasze oczekiwania.
Jest wiele powodów, by w poruszając się w górach mieć przy sobie lornetkę. Góry to miejsce, gdzie piękno przyrody łączy się z pięknem krajobrazu i natura sama podsuwa nam wiele tematów do obserwacji: interesująca panorama czy rzadkie gatunki zwierząt to najczęstsze przypadki, w których lornetką zobaczymy dużo więcej niż gołym okiem. Bez lornetki wiele gatunków zwierząt będzie bardzo trudne do dostrzeżenia. Mając przy sobie dobrą lornetkę, z łatwością poczujemy różnicę między „patrzeć” i „widzieć”. Lornetka – podobnie jak mapa czy telefon komórkowy – ma w górach również znaczenie dla naszego bezpieczeństwa. Dzięki lornetce łatwiej będzie nam ustalić nasze położenie, skuteczniej też będziemy w stanie dostrzec innych turystów, np. wołających o pomoc. Lekka, solidna i wodoszczelna lornetka powinna znaleźć się w każdym plecaku – mówi Tomasza Zwijacz-Kozicy – przewodnik tatrzański, pracownik Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Mniej znaczy więcej
Po lornetkę sięgamy, by zobaczyć dużo więcej niż gołym okiem. To zupełnie naturalne. Wydawać by się więc mogło, że im większe powiększenie, tym lepszy sprzęt. Jednak nic bardziej mylnego. Tu doskonale sprawdza się zasada, że im mniej tym lepiej. W praktycznie każdej dziedzinie turystyki idealnie sprawdzają się lornetki o małym powiększeniu, najczęściej 8x.
Zalet jest kilka: po pierwsze, lornetki o małym powiększeniu oferują większe pole widzenia. Dzięki temu np. górska panorama prezentować będzie się znacznie ciekawiej, łatwiej też będzie nam odnaleźć interesujący obiekt lub śledzić w locie rzadko spotykanego ptaka. Po drugie: lornetki o mniejszym powiększeniu oferują jaśniejszy obraz. Lornetka taka będzie lepiej spisywać się przed świtem, podczas zmierzchu lub nawet w księżycową noc. Jaśniejszy obraz to łatwiejsze ustawienie ostrości i lepsza percepcja kolorów.
Po trzecie: lornetka o małym powiększeniu umożliwia spokojniejszą obserwację – to szczególnie ważne dla osób chodzących po górach z ciężkim plecakiem. Zmęczone ramiona nie pozwolą od razu na stabilne trzymanie lornetki, a im mniejsze powiększenie, tym „spokojniejszy” obraz widziany w lornetce. Z tego samego powodu małe powiększenie jest również istotne dla dzieci – kilkulatek czy kilkulatka może mieć spore problemy z utrzymaniem lornetki za ciężkiej lub o większym powiększeniu. Musimy pamiętać, że drgający, trzęsący się obraz szybko prowadzi do zmęczenia wzroku i błędnika, a w konsekwencji zniechęca do korzystania z lornetki.
Jaki obiektyw?
Gdy szczegółowo przyjrzymy się ofercie wielu producentów, szybko zauważymy, że to samo powiększenie oferowane jest w lornetkach istotnie różniących się średnicą obiektywów. Nikon np. oferuje modele zarówno 8×20 jak i 8×56. Jakie znaczenie dla turysty ma średnica obiektywów? Odpowiadając najkrócej – ogromne! Podczas gdy lornetka 8×20 to kieszonkowy model o masie około 300 gram, lornetka 8×56 to już „kawał szkła” o masie sporo ponad kilogram!
Średnica obiektywów decyduje o jasności obrazu dawanego przez lornetkę. Przy ustalonym powiększeniu (w naszym wypadku 8x), im większa średnica obiektywu, tym jaśniejszy obraz. Ponieważ obiektyw o średnicy 56 mm ma powierzchnię ponad 5 razy większą od powierzchni obiektywu o średnicy 25 mm (mimo zaledwie dwukrotnej, zdawałoby się, różnicy matematycznej), lornetka 8×56 da obrazy ponad 5 razy jaśniejsze niż model 8×25!
W turystyce nie potrzebujemy aż tak jasnego obrazu i nie musimy sięgać po ciężkie i drogie lornetki nocne. Zwykle wybieramy lornetki o obiektywach poniżej 50mm.; najczęściej w przedziale 25-35 mm. Szczególnie dobrym kompromisem są lornetki o obiektywach rzędu 30-32 mm i w tej kategorii znajdziemy zarówno sprzęty klasy popularnej jak Nikon Prostaff 7s 8×30, uznane klasyczne modele 8×30 E II, jak i „high-endowe” arcydzieła optyki jak 8×32 EDG lub 8×32 High Grade. Lornetki tej klasy z powodzeniem mogą być używane zarówno podczas słonecznego dnia, jak i o zmroku.
Jeśli kompletując sprzęt priorytetem jest przede wszystkim mała masa, bo cały ekwipunek nosimy na plecach i każdy zaoszczędzony gram jest na wagę złota, powinniśmy skupić się na modelach klasy 8×25.
Natomiast jeżeli nie nosimy zbyt dużo rzeczy ze sobą, najczęściej poruszamy się autem lub mamy pewną rezerwę w bagażu, można pokusić się o zakup większej i cięższej, ale też jaśniejszej lornetki klasy 8×40, 8×42 a może nawet 10×50. Pamiętajmy jednak, że w ogromnej większości przypadków większa lornetka wcale nie jest lepsza!
Wodoszczelność
Jednym z istotniejszych parametrów lornetki jest jej wodoszczelność. W niektórych zastosowaniach turystycznych będzie ona bardzo potrzebna. Nie dlatego, że zamierzamy zanurzać się z lornetką w wodzie, ale dlatego, że wodoszczelność lornetki stanowi gwarancję jej hermetycznej i uszczelnionej konstrukcji. W sezonie zimowym często zdarzyć się może, że lornetkę przyprószy śnieg lub lornetka w taki śnieg wpadnie. Po jego roztopieniu, woda mogłaby wniknąć do wnętrza lornetki i zostawić plamy na soczewkach i pryzmatach.
Latem z kolei – szczególnie jeśli nocujemy w namiocie – często będziemy mieli do czynienia z dużą wilgotnością oraz rosą. Wodoszczelna lornetka daje nam gwarancję, że jej wnętrze nie zaparuje, czyniąc lornetkę niezdatną do użytku przez wiele godzin. Jednak najczęstszy kontakt turysty z wodą to – oprócz prysznica – deszcz gdzieś na szlaku. O konieczności posiadania wodoszczelnej kurtki nikogo przekonywać nie trzeba i podobnie jest z lornetką.
Wodoszczelny model, nawet jeśli znajdzie się w przemoczonym plecaku, nie ulegnie żadnym uszkodzeniom, a po odparowaniu z zewnątrz (lub delikatnym przetarciu soczewek okularów i obiektywów miękką tkaniną) będzie mógł być ponownie użyty. Na szczęście ogromna większość lornetek produkowanych z myślą o turystach jest wodoszczelna i w każdej kategorii cenowej z łatwością znajdziemy odpowiedni model.
Coś dla noszących okulary
Ostatnim ważnym parametrem lornetki, decydującym o komforcie obserwacji, jest tzw. odsunięcie źrenicy wyjściowej. W uproszczeniu jest to odległość gałki ocznej od soczewki okularu i wielkość ta ma duże znaczenie dla osób noszących okulary. Im większe jest odsunięcie źrenicy wyjściowej, tym łatwiej objąć wzrokiem całe pole widzenia lornetki. Wielkość ta ma szczególne znaczenie dla osób z astygmatyzmem, gdyż wady tej nie można skorygować za pomocą pokrętła ostrości. Jeśli podczas obserwacji musimy korzystać z okularów, wybierajmy lornetkę o odsunięciu źrenicy minimum 15 mm.
Czego szukać?
W klasie lornetek najmniejszych polecić można modele Aculon W10 8×21. To jedna z najmniejszych lornetek wodoszczelnych na rynku. Lepszym wyborem będzie model Sportstar EX 8×25 lub Travelite EX 8×25 – obie z resztą idealne dla dzieci. Osobom ceniącym sobie sprzęt najwyższej jakości można również polecić dwa kieszonkowe modele serii High Grade: 8×20 HG i 10×25 HG. To małe, kieszonkowe lornetki najwyższej jakości, wyróżniające się wysoką jakością wykonania i optyką na najwyższym poziomie.
Jednym z najatrakcyjniejszych wyborów wśród lornetek turystycznych jest Prostaff 7s 8×30. Ta lornetka oferuje idealny kompromis między ceną, wymiarami, masą i uniwersalnością. Dokładając nieco więcej, będziemy mogli cieszyć się modelem Monarch 7 8×30. Dzięki lepszym powłokom antyodblaskowym, charakteryzuje się ona jaśniejszymi obrazami o wyższym kontraście i wierniejszym oddaniu kolorów. Lornetka ta oferuje również bardzo duże pole widzenia – największe wśród wszystkich wodoszczelnych lornetek na rynku.
Do klasy premium zaliczają się lornetki High Grade 8×32 i EDG 8×32. To jedne z najlepszych lornetek świata, reprezentujące najwyższy poziom optyki, mechaniki i ergonomii. Kto może sobie pozwolić na ich zakup, z pewnością nie będzie żałować. Szczególną pozycję w ofercie lornetek firmy Nikon zajmuje seria E II. Należąca do niej lornetka 8×30 E II – choć nie jest wodoszczelna – może poszczycić się znakomitą optyką, największym wśród lornetek 8x aktualnie osiągalnym polem widzenia, świetną ergonomią i bardzo solidną, klasyczną obudową.
Z obiektywami 35mm warto polecić dwa modele: Action EX 7×35 – to popularna i wodoszczelna lornetka o bardzo dużym polem widzenia, oraz 10×35 E II – coś klasycznego, dla osób potrzebujących nieco większego powiększenia i najwyższej jakości optyki.
W klasie obiektywów 40/42 mm mamy chyba największy wybór: począwszy od modelu Prostaff 5 8×42 poprzez Prostaff 7s 8×42 i Action EX 8×40, uznane Monarch 5 8×42 i Monarch 7 8×42, aż po wspomniane już topowe serie High Grade 8×42 / 10×42 oraz EDG 8×42 / 10×42.
Tekst marki Nikon