W wielu outdoorowych sytuacjach stajemy przed dylematem, jaką kurtkę wziąć na wyprawę: puchową czy syntetyczną? Odpowiedź będzie prosta, jeśli poznamy zalety i wady obu rodzajów odzieży. W czym tkwią siła i słabość puchu naturalnego i syntetycznego?
Puch jest naturalną ociepliną znaną ludziom od tysięcy lat. Nadal niedoścignioną pod względem termicznym. Pomimo postępu technicznego, tworzenia coraz to nowych włókien oraz stosowania nanotechnologii, współczesna chemia nadal jest odległa od tego, by stworzyć ocieplinę, która dorównywałaby dobrej jakości puchowi.
Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że każdy outdoorowy produkt wypełniony puchem, będzie dwukrotnie lżejszy od swojego syntetycznego odpowiednika. Stwierdzenie to dotyczy oczywiście wysokiej jakości puchu.
Co ciekawe, puch naturalny przewyższa syntetyki także pod względem „pakowności”. Każdy dobrej jakości produkt zajmuje nie więcej niż 1/3 objętości jego termicznego odpowiednika syntetycznego. Przykładem znakomitej kompresji może być śpiwór Radical H16 firmy Pajak który po spakowaniu zajmuje zaledwie 1:50 (compression rate) swojej objętości. W przypadku ocieplin syntetycznych taki współczynnik rzadko dochodzi do 1:10, jak to ma miejsce w śpiworach z ociepliną PrimaLoft Infinity.
Po takim wstępie wielu z Was nasuwa się pytanie po co ktoś tworzy syntetyczne odpowiedniki, skoro dysponujemy tak doskonałym surowcem? Otóż puch ma jedna zasadniczą wadę, mianowicie: jest wrażliwy na wodę.
Mocno nawilgnięty puch zaczyna tracić loft, a w przypadku przemoczenia produktu traci go całkowicie. Co prawda, by wszystko wróciło do normy wystarczy wysuszyć kurtkę czy śpiwór, jednak do tego momentu mamy mały dramat na szlaku :-)
Decydując się na zakup danego produktu musimy sobie zdawać sprawę z wad i zalet naturalnych i syntetycznych ocieplin. Schematycznie zależności te przedstawia poniższy wykres.
Izolacyjności w stanie suchym
Porównując produkty o takiej samej wadze, wyroby z wysokiej jakości puchu gęsiego są niemal dwukrotnie cieplejsze od syntetycznych odpowiedników.
Wszystko to przez niezwykłą sprężystość naturalnego ocieplenia, a tym samym większą ilość izolatora jakim jest powietrze unieruchomionego w strukturze ocieplenia.
Sztuczny puch w zależności od metody porównania odpowiada puchowi gęsiemu o parametrze 510-580 cuin. Puch stosowany w kurtkach czy śpiworach ma parametry od 500 do ponad 900 cuin.
Puch gęsi ma jeszcze jedną zaletę. Mianowicie w stosunku do sztucznej ociepliny cechuje go znikoma pojemność cieplna. Dzięki czemu nie musimy czekać aż śpiwór nagrzeje się od naszego ciała, zaczyna on „grzać” niemal natychmiast.
Odwrotnie wygląda to w śpiworach syntetycznych gdzie zanim zrobi nam się przyjemnie ciepło musimy nieco zaczekać (dystrybucja ciepła to bzdura!).
Izolacyjność w stanie mokrym
W stanie mokrym bezsprzecznym liderem pod względem izolacyjności jest puch syntetyczny – jego naturalny odpowiednik w stanie mokrym nie izoluje prawie w ogóle. Był to zresztą jeden z powodów dla których na zlecenie departamentu obrony USA opracowano PrimaLoft.
W przypadku sztucznego puchu izolacyjność w stanie mokrym spada w najgorszym wypadku o 50 proc., przy czym istnieją ociepliny gdzie spadek ten jest zaledwie kilkunastoprocentowy.
Trwałość
Jej głównym wyznacznikiem jest zbicie ociepliny, czyli znacząco zmniejszony loft. Jeżeli znacie kogoś, kto od dziesięciu lat używa tego samego śpiwora syntetycznego, na pewno wiecie o czym piszę.
Strata sprężystości następuje równolegle w dwóch procesach. Pierwszym z nich jest zanieczyszczenie włókien tłuszczami i solą. Drugim natomiast jest degradacja samych włókien, do której dochodzi na drodze mechanicznej. Prościej mówiąc czy to sztuczne włókna czy naturalny puch – jedno i drugie się łamie.
Zakładając wyczynowe użytkowanie sprzętu, projektowane życie produktu to trzy lata dla wyrobów syntetycznych i pięć lat dla wyrobów puchowych. Zakładając, że będziemy dbać o produkt i przestrzegać zasad użytkowania, okres ten możemy znacznie (dwu a nawet dwu i pół krotnie) wydłużyć.
Największą zbrodnią użytkownika jest składanie i rolowanie odzieży i śpiworów. Pamiętajmy więc, że przy tego rodzaju wyrobach bylejakość przy ich pakowaniu jest mile widziana.
Niska waga
Zestawiając produkty o takiej samej termice naturalne ocieplenie znów pokazuje swoją przewagę. Jest to to oczywisty wniosek zważywszy na tak wielką różnicę w izolacyjności produktów. Przewaga ta zwiększa się wprost proporcjonalnie do izolacyjności produktu.
W przypadku koszulek puchowych i kurtek z ociepliną syntetyczną różnica jest niewielka. W przypadku śpiworów różnica może osiągnąć nawet kilogram.
Kompresyjność
Tu puch naturalny jest absolutnie bezkonkurencyjny. Wspominany już współczynnik pakowności dochodzi do 50:1. A więc z 10-litrowego pokrowca wyciągamy 500-litrowy śpiwór. Inne porównanie – zamiast jednego polara gramatury 300 zabieramy dwie kurtki z ociepliną syntetyczną lub 5-6 koszul z puchu naturalnego.
Warto wspomnieć, że złe wyniki syntetycznych ocieplin poprawił PrimaLoft Infinity. Nadal jednak między jedną a drugą ociepliną jest spora przepaść.
W zależności od aktywności jaką uprawiasz przy każdym produkcie musisz samodzielnie dokonać wyboru, które cechy są dla ciebie najbardziej pożądane.
Na zakończenie: czy wiecie, że najwyższej jakości puch gęsi (o parametrze powyżej 800 cuin) pochodzi tylko i wyłącznie z polskich hodowli?
Wojciech Kłapcia
Słowniczek:
Cuin: (fill power określany jednostką Cubic inch, czyli cuin). Siła wypełnienia, określa siłę sprężystości jaką posiada puch. Im puch jest bardziej sprężysty, tym wypełni większą przestrzeń, przy takiej samej wadze próbki, pod standardowym obciążeniem. Parametr, określający tą najważniejszą cechę puchu, podaje się w calach sześciennych na jedną uncję (z ang. cubic inch, cuin). Im puch ma więcej cuin tym jest lepszy, bardziej cenny i lepiej izoluje. Np. puch o parametrze 750 cuin oznacza, że próbka ważąca 28 g zajmie 750 cali sześciennych objętości (12 l).
IDFL: International Down and Feather Testing Laboratory z siedzibą w Salt Lake City; ośrodek badawczy zajmujący się określaniem wyporności puchu oraz produkcją specjalnych urządzeń do jej mierzenia.
Loft : Zdolność do rozprężania się (w potocznym rozumieniu do utrzymywania puszystości, czy wysokości), potrzebny nam by uwięzić jak najwięcej powietrza w produkcie wypełnionym puchem lub ociepliną syntetyczną.