Trudno sobie dzisiaj wyobrazić wspinanie bez uprzęży wspinaczkowej. Niegdyś jednak zamiast uprzęży wiązano się bezpośrednio liną w pasie lub pod ramionami. Było to oczywiście niebezpieczne ze względu na dużą, punktową siłę uderzenia podczas wyhamowania lotu. Ponadto często w sytuacji zawiśnięcia wolno w powietrzu dopływ krwi do rąk zostawał odcięty i pechowy wspinacz miał niewiele czasu aby wydostać się z opresji. Na szczęście dzisiaj ten problem już nas nie dotyczy.
Uprzęże wspinaczkowe są zaprojektowane w taki sposób, by równomiernie rozprowadzać siłę uderzenia, co chroni nasz kręgosłup i zapewnia bezpieczeństwo nawet w przypadku wyłapywania bardzo długich lotów. Każdy doświadczony wspinacz lub alpinista dobrze wie czego oczekuje od uprzęży i jakiego typu uprząż jest mu potrzebna.
Wiedza ta jednak przychodzi z czasem, a uprząż, jako jeden z podstawowych elementów wyposażenia, kupujemy znacznie wcześniej – zanim nabędziemy tą wiedzę i doświadczenie. Uprząż jest również rzeczą osobistą, której nie chcemy nikomu pożyczać ani też nie chcemy jej wypożyczać. Dlatego też niniejszy artykuł ma na celu ułatwienie wyboru pierwszej uprzęży wspinaczkowej.
Poddział uprzęży wspinaczkowych ze względu na ich konstrukcję
- Uprząż biodrowa
Uprząż biodrowa umożliwia szybkie zakładanie i ściąganie, nie waży zbyt wiele i nie krępuje ruchów. Dzięki temu jest zdecydowanie najbardziej popularnym rodzajem uprzęży wspinaczkowych. Idealna do wspinaczki na sztucznych ściankach, w skałkach oraz w większości przypadków w górach. Uprzęże biodrowe dzielą się na bardziej uniwersalne uprzęże z pełną regulacją oraz uprzęże typowo sportowe – z nieregulowanymi nogawkami.
- Uprząż pełna
Połączenie uprzęży biodrowej z uprzężą górną (pasem piersiowym). Główne zastosowanie to wspinaczka górska, hakowa oraz często zimowa. Pełna uprząż przyda się nam wszędzie tam gdzie występuje większe prawdopodobieństwo lotu głową w dół. Uprzęże pełne są jednak stosowane coraz rzadziej, ze względu na ich wagę i mniejszą wygodę ruchów.
Uprząż pełna ma jednak nadal zastosowanie podczas wspinaczki dzieci do ok 11 roku życia. W przypadku dzieci, uprząż tego typu będzie najwygodniejsza, a przede wszystkim najbezpieczniejsza, ponieważ tak jak uprząż Joy jest zaprojektowana specjalnie dla nich.
- Uprzęże „jednorozmiarowe”
Uprząż biodrowa Climbing Technology Discovery to uprząż występująca wyłącznie w jednym rozmiarze. Jest to możliwe, dzięki konstrukcji umożliwiającej bardzo szeroki zakres regulacji. Uprzęże tego typu posiadają często prostszą konstrukcję oraz zapewniają mniejszy komfort, lecz oczywiście gwarantują absolutne bezpieczeństwo, tak samo jak bardziej zaawansowane modele.
Głównym zastosowaniem uprzęży Discovery są parki linowe, sztuczne ścianki wspinaczkowe oraz wypożyczalnie sprzętu. Uprząż ta musi posiadać bardzo duży zakres regulacji, duże, wygodne i szybkie klamry oraz prostą konstrukcję nie do zdarcia. Dlatego też, uprzęże tego typu wybiera się na via ferraty.
Jej zaletą jest również waga oraz możliwość łatwego upchnięcia w plecaku. Dzięki łącznikowy wyprowadzonemu do góry bardzo łatwo połączymy lonżę do via ferraty z uprzężą. Osoby wybierające tego rodzaju uprzęże mają pewność, że bez zbędnego mierzenia będą one pasowały praktycznie na każdego.
- Pas piersiowy
Tzw. uprząż górna, w połączeniu z uprzężą dolną, spełnia te same funkcje co omówiona wyżej uprząż pełna. Jej zastosowanie jest jednak bardziej praktyczne i wygodniejsze – w razie konieczności w ciągu kilku minut możemy używać samej uprzęży biodrowej, co w wielu sytuacjach zwyczajnie ułatwia wspinaczom życie.
Bez wątpliwości najbardziej odpowiednim dla większości wspinaczy i zarazem najbardziej popularnym typem uprzęży jest uprząż biodrowa. Dlatego w dalszej części niniejszego artykułu przyjrzymy się bliżej ich budowie i sprawdzimy na co warto zwrócić uwagę podczas wyboru swojej uprzęży.
- Uprząż biodrowa w pełni regulowana
Uprzęże w pełni regulowane posiadają regulację pasa biodrowego i nogawek (min. 3 klamry). Służy ona do zwiększania ich obwodu w przypadku, gdy wspinacz dopuszcza możliwość używania uprzęży na grubsze spodnie (w chłodniejsze dni), czy to w skałkach czy też w górach (podczas wspinaczki, pokonywania lodowców czy Via Ferrat).
Jeżeli zamierzamy również uprawiać wspinaczkę zimową, to konieczne jest zakupienie uprzęży, która, tak jak uprząż Climbing Technology Ascent posiada dwie klamry służące do regulacji obwodu w pasie (w sumie 4 klamry). Dzięki takiemu rozwiązaniu, zakres regulacji znacznie się zwiększa i możliwe jest wyśrodkowanie łącznika oraz symetryczne ustawienie szpejarek.
Umożliwia to wygodne używanie takiej uprzęży niezależnie od grubości ubrań oraz ilości ich warstw jakie mamy na sobie. Uprząż Ascent jest doskonałym przykładem uprzęży bardzo wszechstronnej. Jest wyjątkowo wygodna, posiada duży zakres regulacji, 6 szpejarek oraz szlufki na karabinki sprzętowe. Wykonana jest z najlepszych materiałów, które mimo niezwykłej wytrzymałości są bardzo lekkie, co sprawia, że cała uprząż również waży niewiele.
Wszystko to sprawia, że Ascent może być używana zarówno jako uprząż górska, zimowa na długich drogach wymagających użycia olbrzymiej ilości sprzętu, ale również we wspinaczce sportowej, na krótkich ekstremalnych drogach w skałkach oraz podczas treningu na ścianie. Jeśli dopiero rozpoczynamy swoją przygodę ze wspinaczką i potrzebujemy jednej uprzęży dobrej do wszystkiego Ascent z pewnością będzie dobrym wyborem.
- Uprząż biodrowa z nieregulowanymi nogawkami
Uprzęże biodrowe, które posiadają wyłącznie jedną klamrę – regulującą obwód w pasie, nazywa się również sportowymi, ponieważ najlepiej sprawdzają się podczas wspinaczki na najtrudniejszych, ubezpieczonych drogach sportowych w skałkach. Uprzęże te nie posiadają regulacji w nogawkach, nie jest bowiem ona wymagana w sytuacji gdy noszona odzież to praktycznie zawsze lekkie spodnie i t-shirt.
Prawidłowo dobrany rozmiar uprzęży sportowej umożliwia jednak wspinanie również w cieplejszym ubraniu dodatkowym (w chłodniejsze dni). Początkujący wspinacze kupując uprząż, często uważają brak regulacji w nogawkach za wadę, jednak w ogromnej większości przypadków okazuje się, że w przyszłości regulacja ta nie jest używana, tzn. raz wyregulowana uprząż dożywa swych dni bez dotykania klamer udowych.
Dlatego właśnie, warto zwrócić uwagę na uprząż taką jak Climbing Technology On-Sight – jest to uprząż lżejsza, lepiej wentylowana, nie posiada zbędnych elementów które mogą haczyć się nie tylko w trakcie wspinaczki ale nawet zwykłego pakowania uprzęży do plecaka, a na dodatek jest relatywnie tańsza, od większości dostępnych na rynku uprzęży. Z pewnością On-Sight będzie bardzo dobrym wyborem dla większości początkujących, którzy nie planują w najbliższym czasie wybierać się na wspinaczkę w góry.
- Klamry
Przy wyborze uprzęży warto zwrócić uwagę na klamry jakie zostały zastosowane w danym modelu. Ważne jest aby szybko i bez wysiłku można było je regulować oraz aby były to klamry bezpieczne – nie wymagające zabezpieczenia. Ogólnie w uprzężach wspinaczkowych stosuje się dwa rodzaje klamer, umieszczonych w pasie i w nogawkach.
Klamry zwykła, które wymagają zabezpieczania odchodzą już w zapomnienie i z pewnością nie są godne polecenia. Warto jednak wiedzieć czego należy się wystrzegać. Klamry zwykłe wymagały przy każdym użyciu dodatkowego przełożenia taśmy (powrotnego) w celu zabezpieczenia. Analogicznie, aby uprząż rozpiąć należy pieczołowicie wycofać taśmę z klamry, luzując ją centymetr po centymetrze. Klamra taka jest mało wygodna w użyciu i zazwyczaj dosyć ciężka. Największym jednak minusem tego rozwiązania jest niebezpieczeństwo jakie powstaje w przypadku kiedy zapominamy o zabezpieczeniu klamry. A niestety takie sytuacje zdarzają się.
Ze względu na wady klamer zwykłych Climbing Technology stosuje obecnie w swoich uprzężach wyłącznie klamry typu slide-lock. Są to klamry szybkiej regulacji, które nie wymagają zabezpieczania.
Przez cały czas, niezależnie od pozycji, są zabezpieczone – nie mają możliwości poluzowania się samoczynnie. Taśma jest przełożona przez klamrę na stałe – nie ma konieczności jej wyciągania – i porusza się lekko i płynnie podczas regulacji. Zapięcie czy poluzowanie uprzęży wymaga wyłącznie jednego ruchu (aby klamrę zapiąć wystarczy lekko pociągnąć za taśmę, aby zaś ją odpiąć wystarczy niejako 'podnieść’ ku górze jej spodni element).
JAK DOBRZE DOBRAĆ UPRZĄŻ? Uprząż dobieramy pod kątem:
1. Potrzeb wspinaczkowych
2. Osobistych preferencji
3. Rozmiaru
Należy rozważyć przede wszystkim gdzie i jak często będziemy się wspinać. Czy będziemy się wspinać latem czy zimą również, czy będzie to nasza jedyna uprząż czy może planujemy zakup drugiej w przyszłości? W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem jest kupno jednaj uprzęży typowo sportowej, na treningi oraz letnie wspinanie w skałkach, oraz drugiej typowo „górskiej” uprzęży z dużą ilością szpejarek i wygodnymi szerokimi pętlami udowymi oraz pasem. W swojej uprzęży musimy czuć się dobrze.
Nie powinna ona w żadnym stopniu krępować nam ruchów, obcierać czy sprawiać jakiegokolwiek innego dyskomfortu.
Ubieranie i ściąganie powinno być szybkie i wygodne. Ilość szpejarek, dodatkowych szlufek czy karabinków sprzętowych oraz dostęp do nich powinien odpowiadać naszym indywidualnym preferencjom.
Sprawa doboru rozmiaru uprzęży oraz jej regulacji jest bardzo ważna. Uprząż powinna być dobrana w ten sposób, aby za pas biodrowy i pasy udowe można było włożyć dłoń i obrócić ją, lecz z trudem. Jest to bardzo ważne, ponieważ zbyt luźna uprząż jest niezmiernie niebezpieczna, a skutkiem używania takowej może być wypadnięcie. Uprząż nie może być zbyt ciasna. Będzie wtedy ograniczała nasze ruchy, a po dłuższym czasie może powodować różne bóle.
KIEDY UPRZĄŻ NALEŻY WYMIENIĆ?
Climbing Technology nie podaje dokładnie sprecyzowanego czasu bezpiecznego użytkowania uprzęży, ponieważ jest to zależne od ogromnej ilości czynników.
Jednak najdłuższym zalecanym okresem użytkowania uprzęży, w sytuacji gdy jest ona sporadycznie używana jest czas nie dłuższy niż 10 lat (niezależnie od wizualnego stanu uprzęży). Dla własnego bezpieczeństwa należy uprząż regularnie i drobiazgowo sprawdzać, zwracając szczególną uwagę na szwy i taśm. W razie jakichkolwiek wątpliwości, należy uprząż bezwzględnie wymienić.
Źródło: Climbing Technology