Zbieranie grzybów to relaksujące hobby oraz przyjemny pretekst, by wyjść na spacer i spędzić czas na łonie natury. Jesienią polskie lasy obfitują w grzyby jadalne, więc jest to także okazja do zdobycia aromatycznych składników potraw. Zanim jednak wyruszysz na grzybobranie, sprawdź czy potrafisz odróżnić gatunki jadalne od niejadalnych. W niniejszym poradniku przypominamy najpopularniejsze gatunki grzybów jadalnych w Polsce oraz podstawowe zasady bezpiecznego zbierania. Jeśli nie masz pewności, nie jedz!
***
Najpopularniejsze aplikacje do rozpoznawania grzybów to Atlas Grzybów, Na grzyby, Shroomify oraz Mushroomizer.
Jakie mamy grzyby jadalne?
- Borowik szlachetny,
- Podgrzybek brunatny,
- Koźlarz,
- Maślak zwyczajny,
- Pieprznik jadalny, kurka,
- Mleczaj rydz,
- Czubajka kania.
Najpopularniejsze gatunki grzybów jadalnych w Polsce:
1. Borowik szlachetny (Boletus edulis) – grzyby jadalne
Zwany również prawdziwkiem, to jeden z najbardziej cenionych grzybów. Ma gruby trzon, masywny kapelusz i mięsisty miąższ. Znajdziesz go w lasach iglastych, liściastych i mieszanych, jednak najczęściej rośnie pod świerkami (drzewostany w średniej klasie wieku), a więc w terenach górskich. Jego smak jest nie do pobicia – świetny w zupach, sosach czy marynatach.
2. Podgrzybek brunatny (Imleria badia)
Bardzo popularny grzyb z rodziny borowikowatych, który można znaleźć w lasach iglastych i mieszanych, często tuż przy pniakach, czasami we mchu. Najczęściej spotykany jest pod sosną zwyczajną i świerkiem pospolitym. Charakteryzuje się brązowym kapeluszem i żółtawymi rurkami. Ma wszechstronne zastosowanie kulinarne, świetny do suszenia i gotowania.
3. Koźlarz (Leccinum)
Koźlarze występują w różnych odmianach, w kolorach od pomarańczowego do brązowego, z charakterystycznym zamszowym kapeluszem, a także stosunkowo długim, włóknistym trzonem z drobnymi łuskami. Występują pod różnymi drzewami, a często znajdziesz je pod brzozami i topolami. Doskonałe do duszenia i jako dodatek do jajecznicy. Ludowa nazwa – kozak lub koźlak.
4. Maślak zwyczajny (Suillus luteus)
Maślak ma śliski, brązowy kapelusz, a jego miąższ jest delikatny i smaczny. W Polsce jest bardzo pospolity. Występuje w lasach iglastych, głównie pod sosnami, gdyż współżyje z ich korzeniami (mikoryza). Często występuje w młodnikach sosnowych. Przed przygotowaniem warto usunąć skórkę z kapelusza, która może być kwaśna. Świetnie sprawdza się w sosach i marynatach.
5. Pieprznik jadalny, kurka (Cantharellus cibarius)
Jeden z najbardziej rozpoznawalnych grzybów o jasnożółtym kolorze i specyficznym, intensywnym zapachu. To gatunek kosmopolityczny, ponieważ poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach. W Polsce należy do najczęściej występujących grzybów leśnych. Często rośnie w grupach w lasach liściastych i iglastych, często na piaszczystych, kwaśnych glebach, również pod świerkami i pośród mchów. Idealnie pasuje do jajecznicy i dań mięsnych.
6. Rydz, mleczaj rydz (Lactarius deliciosus)- grzyby jadalne, ale trzeba szczególnie uważać
Charakterystyczny pomarańczowy grzyb o mięsistym kapeluszu z blaszkami od dołu. Rośnie w lasach i młodnikach iglastych, na piaszczystych glebach. Tworzy ektomykoryzę z sosnami. Rydze są cenione ze względu na swój wyrazisty smak i są idealne do smażenia oraz marynowania.
Gatunki podobne – czy są jadalne?
Najbardziej charakterystycznymi cechami mleczaja rydza są: występowanie pod sosnami, wyraźne prążkowanie kapelusza, a także zieleniejące mleczko i miąższ po uszkodzeni. Podobne gatunki nie mają mleczka lub ich mleczko zmienia się na inny kolor. Wszystkie są jadalne oprócz mleczaja modrzewiowego, który rośnie tylko pod modrzewiami i jest lekko trujący.
Bardzo podobny do mleczaja rydza jest mleczaj wełnianka (L. torminosus), który w większości krajów Europy uważany jest za grzyb trujący. Różni się obecnością włosków i piekącym smakiem, a także białym mleczkiem.
7. Czubajka kania (Macrolepiota procera) – grzyby jadalne, ale trzeba szczególnie uważać
Gatunek grzybów należący do rodziny pieczarkowatych. Rośnie na brzegach lasów liściastych i iglastych, a także na polanach leśnych i zrębach, na łąkach, w parkach, na glebach gliniastych i zasobnych w wapń. Jadalne są kapelusze. Ponieważ ma silny aromat, często jest używany jako grzyb przyprawowy. Najczęściej kanie przyrządza się poprzez panierowanie. Można też jeść smażone kapelusze z chlebem. Są uważane za bardzo smaczne.
UWAGA!
Przez niewprawnych grzybiarzy czubajka kania bywa mylona ze śmiertelnie trującym muchomorem zielonawym (sromotnikowym), głównie z jego białymi odmianami i z tego powodu przez wielu grzybiarzy nie jest zbierana. Notowane są przypadki poważnych zatruć muchomorem plamistym, a także grzybami z rodzaju czubajeczki, omyłkowo wziętymi za czubajkę.
Cechy grzybów jadalnych vs. trujące
Grzyby jadalne mają swoje trujące sobowtóry, więc warto znać podstawowe różnice między nimi. Przykładowo, muchomor sromotnikowy często mylony jest z gąską zielonką lub pieczarką łąkową (których z tego powodu nie ujęliśmy w niniejszym zestawieniu. Różnice te obejmują barwę blaszek (w pieczarce są ciemne, a u muchomora białe), a także zapach (grzyby trujące często mają intensywniejszy, nieprzyjemny zapach). Nieco mniej niebezpieczne podobieństwa (ale jednak!) zdarzają się w przypadku wspomnianych rydzów i kań. Zawsze dobrze jest mieć przy sobie atlas grzybów, aby dokładnie sprawdzić zebrane gatunki.
Przepisy z grzybami jadalnymi
Zebrane grzyby jadalne można wykorzystać na wiele sposobów w kuchni. Oto kilka prostych propozycji:
- Zupa borowikowa – klasyczna i aromatyczna zupa na bazie świeżych lub suszonych borowików.
- Sos grzybowy z kurek – świetny dodatek do mięsa lub makaronów.
- Grzyby marynowane – idealna przekąska na zimę, szczególnie z rydzów lub maślaków.
Kalendarz grzybiarski
Nie wszystkie grzyby rosną przez cały rok, a ich wysyp zależy od warunków pogodowych. Oto, kiedy najlepiej szukać poszczególnych gatunków:
- Borowiki i podgrzybki – głównie od sierpnia do października,
- Maślaki – od czerwca do października (pełnia tworzenia owocnika we wrześniu)
- Kurki – od czerwca do listopada, głównie od sierpnia do października,
- Koźlarze – od lipca do października (pełnia tworzenia owocnika przypada na sierpień i wrzesień),
- Rydze – od sierpnia do listopada, głównie październik i listopad,
- Kanie – od czerwca do listopada, głównie wrzesień i październik.
Gdzie zbierać grzyby w Polsce?
Polska obfituje w lasy bogate w różne gatunki grzybów. Do najbardziej znanych miejsc należą Bory Tucholskie, Puszcza Białowieska, a także lasy na Podkarpaciu i Pomorzu. Warto wybierać się na grzybobranie z dala od ruchliwych dróg i zanieczyszczonych terenów, ponieważ zebrane tam grzyby będą bezpieczne do spożycia.
Czas na grzybobranie!
Zbieranie grzybów to pasjonujące hobby, ponieważ pozwala na bliski kontakt z naturą i dostarcza składników na wyjątkowe potrawy. W Polsce możemy znaleźć szeroki wybór grzybów jadalnych, takich jak borowiki, kurki, czy koźlarze. Pamiętaj jednak, aby zawsze sprawdzać zebrane grzyby, zwłaszcza jeśli nie jesteś doświadczonym grzybiarzem. Wykorzystaj ten artykuł jako przewodnik po grzybach jadalnych i ciesz się smakiem jesieni!
Redakcja
